ලංකාවෙත් මේ දවස් වල හා හෝවක් යනවා න්යශ්ඨික බලාගාරයක් හදන්න සූදානම් වීමක් ගැන.මේ කථාව කියන්නේ ආණ්ඩුවේ ඇමතිවරයෙක්.කොහොම වුනත් න්යශ්ඨික බලාගාරයක් කියපු ගමන් අපේ ජනතාව බිය වෙනවා මෙදා සැරේ ආන්ඩුව මොන මරාලයක් කරයිද දන්නේ නෑ කියලා හිතලා.
ඉතින් දැන් අපි කතා කරන්න යන්නේ න්යශ්ටික බලාගාර සම්බන්ධව බොහෝ දෙනා හිතාගෙන ඉන්න මිත්යා විශ්වාස ටිකක් ගැන විද්යාත්මකව සොයා බලන්න
- න්යෂ්ටික බලාගාරයක් ඉදි කිරීමට විශාල ඉඩක්, ජනශූන්ය ප්රදේශයක් අවශ්ය වේ.
මේක න්යෂ්ටික බලය ගැන තියෙන ලොකු සාවද්ය මතයක්. සාමාන්යයෙන් න්යෂ්ටික බලාගාරයක 1000ක විතර සේවක පිරිසක් සේවය කරනවා. ඒ නිසා ඕනෑම බලාගාරයක් ආශ්රිතව වෙනම කුඩා නගරයක් ඉදි වීම අනිවාර්යයි. ඒ නැතත්, න්යෂ්ටික බලාගාර කියන්නේ ශූන්ය විමෝචක බලාගාර නිසා ඒවා නාගරික ප්රදේශ වලට ඉතාම හිතකාමියි. ඒක නිසා බොහොමයක් රටවල න්යෂ්ටික බලාගාර ඉදි වෙන්නේ නගර ආශ්රිතව ම තමයි.
ලංකාව න්යෂ්ටික බලාගාර හදන්න තරම් ඉඩ මදියි කියන එක අපේ බාගෙට දැනුමැත්තන් නිතර කියන දෙයක්. මේක බොරු. ලංකාව වගේ එකහමාරක් ලොකු දකුණු කොරියාවෙ න්යෂ්ටික බලාගාර 21ක් තියෙනවා. ලෝකේ ඉහළම තාක්ෂණික දැවැන්තයෙක් වෙන දකුණු කොරියාව ඒ තත්ත්වය ලඟා කරගත්තේ ඒ දැවැන්ත ස්ථාවර බලශක්ති ප්රභව මගින් ලැබුණු පන්නරයෙන්. - න්යෂ්ටික බලාගාර, න්යෂ්ටික බෝම්බ මෙන්ම පුපුරා යාමේ අවදානමක් ඇත.
මේක තමයි ඇත්තටම න්යෂ්ටික බලය ගැන තියෙන ලොකුම මිත්යාව. මේක සම්පූර්ණයෙන්ම බොරු. න්යෂ්ටික බලාගාරයක පාවිච්චි වෙන න්යෂ්ටික ඉන්ධන කිසිසේත්ම බොම්බයකට සමාන න්යෂ්ටික දාම ප්රතික්රියාවක් ඇති කරන්න තරම් මට්ටමකට සුපෝෂණය කරලා නෑ. ඒ නිසා කිසිම වෙලාවක න්යෂ්ටික බලාගාරයක් න්යෂ්ටික බෝම්බයක් වගේ පුපුරලා ලක්ෂ ගානක් මිනිස්සු මැරෙන්නේ නෑ.
චර්නොබිල්, ෆුකුෂිමා-ඩායිචි වගේ බලාගාර අනතුරු වල උනේ න්යෂ්ටික පිපිරීම් නෙමෙයි. න්යෂ්ටික බලාගාරයක තියෙන “ප්රතිකාරක කුටීරය (Reactor Vessel)” ඇතුලෙ තමයි න්යෂ්ටික ප්රතික්රියාව සිද්ධ වෙන්නේ.
- න්යෂ්ටික බලාගාරයක් වටා විශාල ඉඩක ජීවත් වීම අවදානම් වේ.
මේකත් මෙහි පළමු කරුණ හා බැඳුන තවත් සාවද්ය කතාවක්. න්යෂ්ටික බලාගාරයක් හදනකොට ඒ අවට කලාප තුනක් අපි වෙන් කරගන්නවා . ඔය කලාප තුනේම මිනිස්සුන්ට කිසිම ප්රශ්නයක් නැතිව ජීවත් වෙන්න පුළුවන්.
බලාගාරයට ආසන්නම කි.මී. 3-5 කලාපය “පූර්ව සූදානම් කලාපය (Precautionary Action Zone)/ PAZ” නමින් හඳුන්වනවා. බරපතල හදිසි අවස්ථාවක දී මිනිසුන් ඉවත් කළ යුතු වෙන්නේ මේ කලාපයේ පමණයි.
බලාගාරයේ සිට කි.මී 25 දක්වා කලාපය “හදිසි ආරක්ෂණ කලාපය (Urgent Protective Action Zone)/UPZ” නම් වෙනවා. අනතුරක් උනාම අයඩීන් ප්රතිකර්ම ලබාදීම වගේ ඉක්මන් ප්රතිඵල වලට ප්රතිචාර දැක්වීම මේ කලාපයේ සිදු විය යුතුයි.
බලාගාරයේ ඉහත සීම වලින් එපිට කලාපය “දිගුකාලීන ආරක්ෂණ කලාපය (Longer Term Protective Zone)/LPZ” නම් වෙනවා. මේ කලාපයේ හදිසි ප්රතිචාර දැක්වීම අවශ්ය නෑ. දිගු කාලීනව පරිසරයේ විකිරණශීලිතාව වෙනස් වෙනවද කියන එක අධීක්ෂණය කිරීම කළ යුතුයි. ඉන්දියාවේ කුඩන්කුලම් සහ කල්පාක්කම් බලාගාර අනුව නම් ලංකාව ඉන්නේ LPZ කලාපයේ.
- න්යෂ්ටික බලාගාර අඩු ප්රමිතියෙන් ඉදි කිරීමට අවදානමක් ඇත.
මේක දේශපාලනික කතාවක්. ගොඩක් අය හිතනවා යම් යම් සමාජයීය කරුණු නිසා අපි බලාගාරයක් හදන දවසක ඒක නිසි ප්රමිතියෙන් සිදු වෙන එකක් නෑ කියලා. මේකත් වැරදියි. ලෝකයේ ඉහළම සුරක්ෂිතතාව සම්බන්ධ නීති තියෙන්නේ න්යෂ්ටික බලාගාර වලට. ඒක ජාත්යන්තරව පරීක්ෂා කෙරෙන දෙයක්.
ඒ කියන්නේ නිකම් කොන්ත්රාත්කරුවෙක්ට බලාගාර හදන්න බෑ. ලෝකේ න්යෂ්ටික බලාගාර සම්බන්ධ තාක්ෂණික දැනුම තියෙන ආයතන අතලොස්සයි තියෙන්නේ. ජපානයේ මිට්සුබිෂි, ප්රංශයේ අරේවා, ඇමරිකාවේ GE, රුසියාවේ ROSATOM වගේ. ඒ හින්දා අපි බලාගාරයක් හැදුවත් හදන්න වෙන්නේ මේ ආයතන හරහා.
ලෝකේ ඕනෙම තැනක න්යෂ්ටික බලාගාරයක් හදනවා නම්, ක්රියාත්මක වෙනවා නම් හෝ න්යෂ්ටික ඉන්ධන සම්බන්ධ කටයුත්තක් වෙනවා නම් ඒක අන්තර්ජාතික පරමාණුක ශක්ති නියෝජිතායතනයේ ඍජු අධීක්ෂණය යටතේ සිදු විය යුතුයි. හැම බලාගාරයක් ම ත් වාර්ෂිකව අන්තර්ජාතික කමිටුවක් මගින් ඇගැයීමට ලක් වෙනවා. ඇගැයීම අසමත් වෙන බලාගාර වලට ක්රියාත්මක වීම සඳහා අවසර ලැබෙන්නේ නෑ.