දෙසැම්බර් සාද මාරයි, ජනවාරි රට හමාරයි

Omicron කොරෝනා වෛරස් ප‍්‍රභේදයේ අවස්ථා ලොව පුරා අනාවරණය වන බැවින්, පර්යේෂකයන් එහි ජාන විකෘතිවල ඇඟවුම් තේරුම් ගැනීමට අවධානයෙන් සිටින අතර එය පෙර පැවති ඕනෑම ප‍්‍රභේදයක සංඛ්‍යාව ඉක්මවා යනු ඇතැයි විශ්වාස කරයි. ඇතිවන විකෘති 50 කට ආසන්න ප‍්‍රමාණයෙන් 30 ක්ම වෛරසයේ මතුපිට ස්පයික් ප්‍රෝටීන් මත ඇතුළත් වේ, එය මිනිස් ෙසෙල සමඟ බන්ධනය වන වෛරසයේ නිරාවරණය වූ කොටසයි. විද්‍යාඥයන් බිය වන්නේ මෙම වෙනස්කම් ඩෙල්ටා ප‍්‍රභේදයට වඩා සම්පේ‍්‍රෂණය වන අතර එන්නත් හෝ පෙර ආසාදන මගින් සපයන ලද ප‍්‍රතිශක්තිකරණ ආරක්ෂාව මග හැරීමට වැඩි ඉඩක් ඇති බවයි.

Omicron ගැන අප කෙතරම් කලබල විය යුතුදැයි බොහෝ දෙනා විමසන අතර නොවැම්බර් 23 වැනි දින සිට දකුණු අප‍්‍රිකාවේ සහ බොට්ස්වානාවේ විද්‍යාඥයන් ඔමික්‍රොන් පිළිබඳව සොයා බැලීම සඳහා ලෝකයේ වෛරස් විද්‍යාගාරවල සහාය ලබා ගැනීම අරඹන ලදී.

ඔමික්‍රොන්ගේ අතිශය අසාමාන්‍ය ප‍්‍රවේණික පැතිකඩ ප‍්‍රධාන වශයෙන් භීතියට හේතු වේ. වෙල්කම් සැන්ගර් ආයතනයේ Covid-19 Genomics Initiative හි අධ්‍යක්ෂ ජෙෆ්රි බැරට් එය විස්තර කළේ මීට පෙර අප සැලකිලිමත් වූ ප‍්‍රභේද හතරකින් විකෘති වූ ”පෙර නොවූ විරූ නියැදීමක්” ලෙසිනි: ඇල්ෆා, බීටා, ගැමා සහ ඩෙල්ටා, මීට පෙර කිසි දිනෙක දැක නැති වෙනත් වෙනස්කම් සමඟ. වැදගත්කම තවමත් නොදනී. විකෘති 15 ක් ප‍්‍රතිග‍්‍රාහක බන්ධන වසමේ ඇති අතර එය වෛරසය මිනිස් සෛල තුළට ඇතුළු වීම සඳහා ”grappling hook- කොක්කක්” ලෙස ක‍්‍රියා කරන බව ප‍්‍රතිශක්තිකරණ විද්‍යාඥයෙකු සහ එක්සත් ජනපද චිකිත්සක සමාගමක් වන සෙන්ටිවැක්ස් හි නිර්මාතෘ ජේකබ් ග්ලැන්විල් පැවසීය.

මෙම විකෘති මගින් වෛරසයට ශරීරයේ ප‍්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය මග හැරීමට උපකාරී වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. එය වූහාන් හි ප‍්‍රථම වරට අනාවරණය වූ මුල් වික‍්‍රියාවට එරෙහිව සටන් කිරීමට පෙර ආසාදනය හෝ එන්නත් මගින් පුහුණු කර ඇත. ජිනීවා හි biotech Sophia Genetics හි ප‍්‍රවේණි විද්‍යා පර්යේෂණ විශේෂඥයෙක් පැවසුවේ Omicron හි බොහෝ විකෘති ‘‘සම්පූර්ණයෙන්ම නිල් පැහැයෙන්” පැමිණි බවත් වෙනත් වික‍්‍රියා වලදී මීට පෙර නිරීක්ෂණය නොකළ බවත්ය. එමනිසා, විද්‍යාඥයන්ට ”වෛරසය ක‍්‍රියා කරන ආකාරය සම්බන්ධයෙන් මෙම නව විකෘති කරන්නේ කුමක්ද යන්න පිළිබඳව ඉතා අඩු පැහැදිලිතා ඇත”, එය වඩාත් පුළුල් ලෙස ව්‍යාප්ත වීමට පටන් ගත් පසු එහි ”සැබෑ යෝග්‍යතාවය” පැහැදිලි වනු ඇති බව ඔහු පැහැදිලි කළේය. සමහර විකෘති සම්පේ‍්‍රෂණය වැඩි බව පෙන්නුම් කරන අතර, ප‍්‍රවේණි කේතයේ වෙනස්කම් පවතින එන්නත් මගින් පුහුණු කරන ලද ප‍්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියට හෝ වෙනත් ප‍්‍රභේදයක් සමඟ කලින් ආසාදනය වීමෙන් නව වික‍්‍රියාවකට මුහුණ දීම දුෂ්කර කරයි.

නමුත් පර්යේෂකයන්ට අනුව ඔවුන් අතර අන්තර්ක‍්‍රියා සහ ඒවායේ සමුච්චිත බලපෑම තහවුරු කිරීමට සති කිහිපයක් ගතවනු ඇත. Omicron කෙතරම් වේගයෙන් පැතිරෙනවාද යන්න මීළග ගැටලූවයි.

Omicron මුලින්ම සොයාගනු ලැබුවේ දකුණු අප‍්‍රිකාවේ සාම්පල වලිනි, එය ආරම්භ වූයේ කොතැනින්ද සහ එය මෙතරම් වෙනස්කම් සමුච්චය වූයේ කෙසේද යන්න නිශ්චිතවම කිසිවෙකු දන්නේ නැත. ප‍්‍රියතම න්‍යාය නම්, ප‍්‍රභේදය පරිණාමය වූයේ වෛද්‍ය ප‍්‍රතිකාර හෝ රෝග හරහා ප‍්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය අඩාළ තත්ත්වයට ලක් වූ තනි පුද්ගලයෙකු තුළ බවයි – කේම්බි‍්‍රජ් විශ්වවිද්‍යාලයේ මහජන සෞඛ්‍ය සහ ක්ෂුද්‍ර ජීව විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්ය ෂැරන් පීකොක් පවසන පරිදි එය ”පරිණාමීය ව්‍යායාම ශාලාවක් – evolutionary gym” ය.

Omicron දකුණු අප‍්‍රිකාවේ, විශේෂයෙන් ජොහැන්නස්බර්ග් සහ ප‍්‍රිටෝරියා නගර ඇතුළත් Gauteng පළාතේ වේගයෙන් ව්‍යාප්ත වෙමින් පවතී. එහි පරීක්ෂණවලින් පෙනී ගොස් ඇත්තේ එය සියලූම ආසාදනවලින් සියයට 90 කට වඩා වගකිව යුතු බවයි. දකුණු අප‍්‍රිකාවේ දෛනික රෝගීන්ගේ දින හතක සාමාන්‍යය නොවැම්බර් 30 සිට සතියේ 2,756 දක්වා සිව් ගුණයකින් ඉහළ ගියේය.

වසංගත ප‍්‍රමාණයේ දර්ශකයක් ලෙස නොවැම්බර් 19 න් අවසන් වන සතිය දක්වා ප‍්‍රිටෝරියා හි අපද්‍රව්‍ය ජලය විශ්ලේෂණය කිරීමෙන් ඩෙල්ටා තරංගයේ උච්චතම අවස්ථාව දක්වා දිවෙන විට ජූලි මාසයේදී අවසන් වරට දක්නට ලැබුණු මට්ටමට ආසන්නව Omicron ප‍්‍රභේදයේ ආසාදන මට්ටම සතියකදී ඉහළ ගොස් ඇති බවයි. නිර්දේශිත කොරෝනා වෛරස් වසංගතය ලූහුබැඳ ගියේය: වසංගතය ඔබ ආසන්නයේ උච්චස්ථානයට පැමිණ තිබේද? අප‍්‍රිකාවෙන් පිටත, උතුරු සහ දකුණු ඇමරිකාව, යුරෝපය සහ ආසියාවේ රටවල් 20 කට වැඩි ගණනක Omicron ප‍්‍රභේදයේ සිද්ධීන් වාර්තා වී ඇත – නමුත් මෙතෙක් වාර්තා වී ඇත්තේ මහා පරිමාණ ප‍්‍රජා සම්පේ‍්‍රෂණයට වඩා සෑම ස්ථානයකම අතළොස්සක් පමණි. දකුණු අප‍්‍රිකාවේ. දකුණු අප‍්‍රිකාවේ රෝගීන් වැඩි වෙමින් පවතින වේගය අනුව ඔමික්‍රොන් ඩෙල්ටාවට වඩා බෝවන බව පෙන්නුම් කළද, වසංගත රෝග විද්‍යාඥයන් පවසන්නේ ජනගහනය වැඩිහිටි හා එන්නත් ලබා ඇති ලෝකයේ වෙනත් ප‍්‍රදේශවලට එය එතරම් සම්පේ‍්‍රෂණය නොවිය හැකි බවයි. Omicron පෙර ප‍්‍රභේදවලට වඩා අඩු දරුණු රෝග ඇති කරන බවට කිසියම් සාක්ෂියක් තිබේදැයි විමසීම වටී. Omicron මෙතෙක් බෝවන වඩාත්ම බෝවන Sars-Cov-2 ප‍්‍රභේදය බව ඔප්පු වුවද, එය වඩාත් නරක රෝග ලක්ෂණ ඇති කරයිද යන්න පිළිබඳව දකුණු අප‍්‍රිකාවෙන් හෝ වෙනත් කොතැනකවත් තවමත් පැහැදිලි සාක්ෂි නොමැත. ”එය ඕනෑම ආකාරයකින් යා හැකිය,”යි විද්‍යාඥයෝ පවසති. විකෘති එය වඩාත් නරක අතට හැරිය හැක, නැතහොත් විකෘති එය වඩාත් හිතකර විය හැකි බව දකුණු අප‍්‍රිකාවේ වෛද්‍යවරුන් කිහිප දෙනකු ප‍්‍රකාශ කර ඇත. තවමත් Omicron ආසාදිත පුද්ගලයන් ඩෙල්ටා රෝගීන්ට වඩා මෘදු රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන බවයි. බොහෝ රෝග ලක්ෂණ නොමැත. තවත් සමහරු කැස්ස, තෙහෙට්ටුව, ඇඟපත කැක්කුම, හිසරදය වැනි රෝගවලින් පීඩා විඳිති.

නව ප‍්‍රභේදයට තවමත් වැඩිපුර මරණ කිසිවක් සිදු වී නැති නමුත්, නමුත් එය බොහෝ විට දරුණු රෝග ලක්ෂණ වලට ගොදුරු වීමේ අවදානම ඉදිරියේදී වැඩි විය හැක. දකුණු අප‍්‍රිකානු වෛද්‍ය සංගමයේ සභාපති Angelique Coetzee පැවසුවේ ”මම හිතන්නේ එය මෘදු රෝගයක් වනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු වෙනවා. ‘‘අපට එය හැසිරවිය හැකි බව අපට විශ්වාසයි.” හාවඞ් වෛද්‍ය විද්‍යාලයේ වසංගත රෝග විද්‍යාඥ මයිකල් මිනා පෙන්වා දුන්නේ අපද්‍රව්‍ය ජලයේ ඇති අධික වෛරස් බර හා සසඳන විට ප‍්‍රිටෝරියා හි වාර්තා වූ රෝගීන් සංඛ්‍යාව සාපේක්ෂව කුඩා බවයි. එයින් අදහස් විය හැක්කේ බොහෝ ආසාදන ඉතා මෘදු බැවින් ඒවා අනාවරණය නොවී පවතින අතර, අපජල ජලය ප‍්‍රමුඛ දර්ශකයක් වීමටත්, සිද්ධි සංඛ්‍යා ඉහළ යෑමටත් ඉඩ ඇති බවයි. ‘‘මෙම වෛරස් (ජානමය) අනුපිළිවෙළෙහි එය ඉතා මෘදු විය යුතු යැයි යෝජනා කරන බොහෝ දේ නොමැත,” ඔහු පැවසීය.

Omicron සාමාන්‍යයෙන් මෘදු රෝග ලක්ෂණ ඇති කළත්, එය වඩාත් බෝවන සහ මානව ප‍්‍රතිශක්තිකරණ ආරක්ෂාවෙන් මිදී යයි නම්, රෝහල්ගතවීම් සහ මරණවල මුළු සංඛ්‍යාව වැඩි වනු ඇත.

Covid එන්නත් Omicron වලට එරෙහිව කෙතරම් හොඳින් ක‍්‍රියා කරයිද යන්න මීළග ගැටලූවයි. Omicron ප‍්‍රභේදයට එරෙහිව මුල් වූහාන් වෛරසයට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා නිපදවන ලද එන්නත කෙතරම් ඵලදායීද යන්න තක්සේරු කිරීමට එන්නත් නිෂ්පාදකයන් සහ විද්වතුන් පැය විසිහතර පුරාම වැඩ කරමින් සිටිති.

Moderna හි ප‍්‍රධාන විධායක ස්ටෙෆාන් බැන්සල් පවසා ඇත්තේ දැනට පවතින එන්නත් Omicron වලට වඩා අඩු කාර්යක්ෂමතාවක් ඇති බවයි, BioNTech හි ඔහුගේ සහකරු Ugur Sahin පැවසුවේ ”සම්පූර්ණයෙන්ම එන්නත් කරන ලද පුද්ගලයන්ට තවමත් දරුණු රෝග වලින් ආරක්ෂා වීමට ඉහළ මට්ටමේ ආරක්ෂාවක් ලැබෙනු ඇති බවයි. Omicron”. බොහෝ ප‍්‍රවීණයන් අපේක්ෂා කරන්නේ මුල් රසායනාගාර අධ්‍යයනයෙන් ප‍්‍රතිදේහ ආරක්ෂණයේ කැපී පෙනෙන අඩුවීමක් පෙන්නුම් කරන නමුත් තක්සේරු කිරීමට අපහසු එන්නත් මගින් ඇතිවන ෙසෙලීය ප‍්‍රතිශක්තිය වඩා හොඳින් පැවතිය හැකිය.

නව කොරෝනා වෛරසයට මුහුණ දෙන රටවල් සම්බන්ධයෙන් සලකා බැලීමේදී එය කිසිසේත් ධනවත් රටවල් සහ දුප්පත් රටවල් අතර තරගයක් නොවන අතර යම්කිසි රටක රෝගීන් වාර්තා වීමේ ධාරිතාව සම්බන්ධව මිනුම් දණ්ඩක් පමණක් බවට පත්ව ඇත. බොහෝ දියුණු රටවලින් රෝගීන් වාර්තා වීමේ ධාරිතාව සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ ගියත් ගැනීමේ ප‍්‍රතිඵලය නම් එම රටවල්වල සෞඛ්‍ය පද්ධතිය කඩා වැටීමෙන් රෝගී ජීවිත විනාශයට පත් වීමයි. මීට අමතරව මෙම ඇතැම් ධනවත් රටවල් රෝගය සමාජය තුළ ව්‍යාප්ත වීමට ඉඩ හැරීම හරහා මහජනතාව තුළ ස්වාභාවික ප‍්‍රතිශක්ති කරණයක් ගොඩනැංවීමට උත්සාහ කිරීමේ යාන්ත‍්‍රණයද ඉතා අහිතකර ලෙස බලපාන ලදී. මේ වන විට එම ක‍්‍රමය අලූතින් ඉස්මතුවන රෝගී තත්ත්වයන් සඳහා සාර්ථක නොවන බව ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයද දරන මතයයි.

නව කොරෝනා වෛරසය දැඩි ලෙස අනතුරුදායකව හැසිරිය හැකි බවට බලාපොරොත්තු වූ දිළිඳු රටවල් වලින් පිරි අප‍්‍රිකානු කලාපය තුළ නව කොරෝනා වෛරස් ප‍්‍රහාරය ප‍්‍රබල තත්ත්වයට පත් නොවූයේ එම රටවල් වලින් රෝගීන් වාර්තා වීමේ ප‍්‍රතිශතය සාපේක්ෂ වශයෙන් අඩු මට්ටමක පැවතීමයි. එහෙත් ලොව ධනවත් හා දියුණු තාක්ෂණයක් පවතින යුරෝපා හා ඇමරිකානු රටවල් වලින් රෝගීන් වාර්තා වීමේ ප‍්‍රතිශතය ඉතා ඉහළ අගයක් ලබා ගැනීමත් සමග එරට සෞඛ්‍ය පද්ධතීන්ට කඩාවැටීමෙන් ප‍්‍රතිඵලය නම් විශාල මිනිස් ජීවිත ප‍්‍රමාණයක් මේ දක්වා හානි වී තිබීමයි. මේ අනුව නව කොරෝනා වසංගතය ට මුහුණ දීමේ දී වඩා වැදගත් වන්නේ රටක සෞඛ්‍ය පද්ධතියේ ධාරිතාව දරාගත හැකි මට්ටමක රෝගීන් පාලනයකින් යුක්තව පවත්වාගෙන යෑමයි. එසේ නොවන්නේ නම් එම රටේ වැඩිහිටි ජනගහනය හා දියවැඩියාව, වකුගඩු රෝග හෝ වෙනත් අතුරු ආබාධවලින් පෙළෙන ජනතාව වැඩි වශයෙන් රෝගී ගොදුරු බවට පත් වී මරණයට පත් වීම සඳහා සාපේක්ෂ වශයෙන් වැඩි ඉඩක් පවතින බව අවබෝධ කරගත යුතුව ඇත.

නව කොරෝනා වෛරසය ආසාදිත තත්ත්වය පාලනයක් සහිතව පවත්වාගෙන ගියත් එහෙත් මේ වන විට බලාපොරොත්තු නොවන අන්දමට රෝගීන් වාර්තා වන ප‍්‍රමාණය වැඩි රටවල් කාණ්ඩයට ශ‍්‍රී ලංකාවට පත්වී ඇත. මැලේසියාව එල් සැල්වදෝරය ඇන්ගෝපලාව, මොසැම්බික් නියුබාව, කොංගො, ඇෆෆ්ගනිස්තානය සිම්බාබ්වේ හා වියට්නාමය මේ විට එම අනතුරුදායක කලාපයේ රැඳී සිටින අනෙකුත් රටවල්ය.

දැඩි පාලනයක් සහිතව පවත්වාගෙන ගිය ඇතැම් රටවල් නැවත විවෘත කිරීමත් සමග එම රටවල්වල ජීවත්වන ජනතාව නව කොරෝනා වෛරසයට මුහුණ දීම සඳහා සෞඛ්‍ය ආරක්ෂිත ක‍්‍රම අනුගමනය නොකිරීමත් පාලකයන් විසින් අවශ්‍ය නීති රීති රෙගුලාසි නිසි පරිදි ක‍්‍රියාත්මක නොකිරීමත් නව කොරෝනා වෛරසය ඊළඟ වටය ප‍්‍රහාරයකට සූදානම් විය හැකි දෙස සෞඛ්‍ය පද්ධතිය හා විද්‍යා හා තාක්ෂණ අංශය සූදානම් නොවීමත් යන කරුණු මත දෙවන වටය ඇතැම් රටවල් වලට ඉතා දැඩි ලෙස බලපෑමක් එල්ල කොට ඇත. විශේෂයෙන්ම සමහර දකුණු අමෙරිකානු සහ යුරෝපා රටවල් වලින් මේ තත්ත්වය ප‍්‍රබල ලෙස කැපී පෙනේ. ගත වූ අවසාන කාල සීමාවේදී ආසන්න වශයෙන් දිනකට ලොව පුරා ලක්ෂ— කට ආසන්න ප‍්‍රමාණයක් නව කොරෝනා වෛරසය රෝගීන් වාර්තා වීම මෙයට කදිම නිදසුනකි. ඉදිරියේදී දැනට වාර්තා වන රෝගීන් ප‍්‍රමාණය සහ මිය යන රෝගීන් ප‍්‍රමාණය මීට වඩා කීප ගුණයකින් වැඩිවිය හැකි වන අතර සංඛ්‍යා ලේඛන වාර්තා වීමේ පවතින ප‍්‍රමාදයන් මත එම අගයන් අඩුවෙන් පෙන්වන නමුත් සැබෑ අගයන් මීට වඩා ඉහළ බව නිව්යෝක් ටයිම්ස් සඟරාව පෙන්වා දෙයි.

වෛද්‍ය ජී. ජී. චමල් සංජීව
(MBBS:MSC:MD:MBA: MPA:DIP.MSC:DLAW)
රෝහල් පරිපාලනයය පිළිබඳව ජ්‍යෙෂ්ඨ
ලේඛකාධිකාරී – සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය