ඉන්දියානු සාගර කලාපයේ වර්ධනය වන ඉන්දියාවේ සමුද්‍රීය සහ කලාපීය බලපෑමට ප්‍රතිරෝධය දැක්වීම සඳහා සමුද්‍ර සහයෝගීතාව පිළිබඳ අප්‍රිකානු-ආසියානු සාගර සංසදය (AAO-FMC) පිහිටුවීමට පාකිස්තානය සැලසුම් කරනවා.
කරච්චි හෝ ඉස්ලාමාබාද් වැනි පළමු පෙළ නගරයක සංසදය සඳහා කාර්යාලයක් විවෘත කිරීමට රජය සලකා බලමින් සිටින බවයි වාර්තා වන්නේ.
කෙසේ වෙතත්, මූල්‍ය බාධාවන් හේතුවෙන් ඉස්ලාමාබාද් මේ සඳහා බාහිර අරමුදල් සොයමින් සිටිනවා.
පැහැදිලි විකල්පයක් ලෙස, පාකිස්තානය මෙම ව්‍යාපෘතිය සඳහා චීනයෙන් ප්‍රදානයක් ඉල්ලා ඇතැයි සඳහන්.
ඉන්දීය සාගර කලාපයේ සිය සමුද්‍රීය බලපෑම පුළුල් කිරීමට චීනය ආක්‍රමණශීලී ලෙස උත්සාහ කරමින් සිටින බව සැලකිය යුතු කරුණක්.
චීන පකිස්ථාන ආර්ථික කොරිඩෝව (CPEC) ඔස්සේ ග්වාදාර් වරාය හරහා ඉන්දියානු සාගරයට ළඟා වීමට චීනයට තම භූමිය භාවිත කිරීමට පාකිස්තානය දැනටමත් අවසර දී තිබෙනවා.
එබැවින්, නව සංසදය පාකිස්තානය හරහා ඉන්දීය සාගර කලාපය තුළ ඉන්දියාව ඉලක්ක කර ගැනීමේ තවත් චීන සැලසුමක් විය හැකියි.
චීනයේ දැවැන්ත ණය වගකීම් යටතේ, කලාපය තුළ බීජිං හි අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා එහි ස්වෛරීභාවය සහ විදේශ ප්‍රතිපත්තිය සම්මුතියක් ඇති කර ගැනීම හැර පකිස්ථානයට වෙනත් විකල්පයක් ද නැහැ.
ඉන්දියානු සාගරයට ප්‍රතිවිරෝධයක් ලෙස “අෆ්‍රෝ-ආසියානු සාගරය” යන වාක්‍ය ඛණ්ඩය භාවිත කිරීමට පාකිස්තානය උත්සාහ කළ ද අග්නිදිග ආසියානු ජාතීන්ගේ සංගමයේ (ASEAN), නැඟෙනහිර අප්‍රිකානු මුහුදු වෙරළේ සහ බටහිර ආසියාතික රටවල බොහෝ සාමාජිකයින් “ඉන්දියානු සාගරය” යන යෙදුම සමග සමීප අතර ඉන්දියානු සාගර වටද්දර සංගමයේ (IORA) සාමාජිකයින් වනවා.
IORA යනු ඉන්දියන් සාගරයට මායිම්ව ඇති රටවල් අතර ආර්ථික සහයෝගීතාවය සහ කලාපීය ඒකාබද්ධතාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා 1997 දී පිහිටුවන ලද අන්තර් රාජ්‍ය සංවිධානයක්.
පාකිස්තානය IORA හි සාමාජිකයෙකු නොවන අතර චීනය ‘සංවාද’ හවුල්කරුවෙකු පමණයි.
මෙමගින් තවදුරටත් ඇඟවෙන්නේ රටවල් දෙකම ඉන්දීය සාගර කලාපයේ ඉන්දියාවේ කේන්ද්‍රීයත්වය පිළිගැනීමට කැමති නැති බවයි.
ඉන්දියන් සාගරය යන නම අසාධාරණ ලෙස ඉන්දියාව සමඟ සාගරය සම්බන්ධ කරන බව පාකිස්තානය විශ්වාස කරන අතර එමඟින් කලාපයේ එක් රටකට අනවශ්‍ය ප්‍රමුඛත්වයක් ලබා දෙන බව පවසනවා.
අතීතයේ දී, කලාපයේ සැලකිය යුතු ඉස්ලාමීය පැවැත්මක් හේතුවෙන් සාගරය ‘ඉන්දු-පාක් සාගරය’ හෝ ‘මුස්ලිම් සාගරය’ ලෙස නම් කිරීමට පවා පාකිස්තානය යෝජනා කර තිබෙනවා.
පාකිස්තානයේ මුලපිරීම සඳහා තවත් හේතුවක් වන්නේ ‘ආසියා-පැසිෆික්’ යන වචනයට වඩා ‘ඉන්දු-පැසිෆික්’ යන යෙදුමට ප්‍රමුඛතාව හිමිව තිබීමයි.
චීනය සහ පාකිස්තානය නව පාරිභාෂිතය සම්බන්ධයෙන් එතරම් කැමැත්තක් දක්වන්නේ නැහැ.
එබැවින්, මෙම නව සංසදය ඉන්දියානු සාගරය සහ ඉන්දු පැසිෆික් යන නම් දෙකටම ප්‍රතිරෝධය දැක්වීමේ පුළුල් සන්දර්භය තුළ සලකා බැලිය හැකි තත්ත්වයක් වනවා.
නව සංසදය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා පාකිස්තානය ඉන්දියානු සාගරයේ මුහුදුබඩ රාජ්‍යයන් වන සහ ඉස්ලාමීය සහයෝගිතා සංවිධානයේ (OIC) සාමාජිකයින් වන ඉස්ලාමීය රටවලින් සහාය ලබා ගත හැකියි.
1963 දී ඉන්දුනීසියාව ‘ඉන්දියානු සාගරය’ යන යෙදුමට විරෝධය පළ කර එය ‘ඉන්දුනීසියානු සාගරය’ ලෙස නම් කිරීමට අවශ්‍ය වූ බව සඳහන් කිරීම ද මෙහිදී සිහිපත් කළ හැකියි.
IORA දැනටමත් පවතින බැවින් ඉන්දියන් සාගරයේ විකල්ප සංසදයක අවශ්‍යතාවය ගැන සෙසු රාජ්‍යයන් සැක පල කරනු නොවැලැක්විය හැකි කරුණක්.
එමෙන්ම නව සංසදය ග්වාදාර් වරාය කෙරෙහි ආසියානු සහ අප්‍රිකානු සමුද්‍රාසන්න රාජ්‍යයන්ගේ අවධානය යොමු කර චීන – පාකිස්තාන ආර්ථික කොරිඩෝව පුනර්ජීවනය කිරීමේ තවත් උත්සාහයක් ද විය හැකියි.
එසේ වුවද, පකිස්ථානයේ න්‍යාය පත්‍රය මත පදනම් වූ බහුපාර්ශ්වික සංසදයක් පිහිටුවීම සඳහා කිසිදු සාධාරණ හේතුවක් ඒ තුළ නොමැති වනු ඇති.
