චීනයේ දැවැන්ත වේලි ව්‍යාපෘතියෙන් අසල්වැසියන්ට ඉදිරියේදී පාරිසරික හා භූ දේශපාලනික අර්බුදයක් ඇතිවන ලකුණු

චීනය යාලුං ටන්ග්පෝ ගඟේ නව මහාපරිමාණ ජල විදුලි ව්‍යාපෘතියක් නිවේදනය කර තිබෙන අතර මෙය ලෝකයේ විශාලතම වේල්ල වනු ඇති.

ඇස්තමේන්තුගත පිරිවැය ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 170 ක් පමණ වනවා.

මෙය එහි දේශසීමා ඉක්මවා බොහෝ කනස්සල්ලට හේතු වී තිබෙනවා.

බීජිනය වේල්ල “සියවසේ ව්‍යාපෘතියක්” ලෙස පුනර්ජනනීය බලශක්තිය, කලාපීය ආර්ථික වර්ධනය සහ හරිත පියසටහනක් පොරොන්දු වෙමින් ප්‍රචාරය කළද, යථාර්ථය වඩාත් වෙනස් බවට මත පළවනවා.

චීනයේ දේශසීමාවලින් ඔබ්බට, එවැනි දැවැන්ත ව්‍යාපෘතියක් බලපෑම් බිඳෙනසුලු පරිසර පද්ධති අස්ථාවර කිරීමට, කලාපීය ජල අනාරක්ෂිතභාවය ගැඹුරු කිරීමට සහ අසල්වැසි රටවල්, විශේෂයෙන් නේපාලය, භූතානය සහ බංග්ලාදේශය සමඟ ආතතීන් වැඩි කරනු ඇති අතර , මේ සියල්ල ටිබෙට් සානුවෙන් ආරම්භ වන ගංගා පද්ධති මත දැඩි ලෙස රඳා පවතිනවා.

ලෝකයේ ගැඹුරුම දුර්ගය හරහා ගලා බසින යාලුං ටන්ග්පෝ ගඟ, බ්‍රහ්මපුත්‍ර ලෙස ඉන්දියාවට සහ අවසානයේ බංග්ලාදේශයට ගලා යන මිලියන සංඛ්‍යාත ජනතාවගේ ජීවනාලියයි.

මෙම ගංගා පද්ධතියේ ඩෙල්ටාවේ පිහිටා ඇති බංග්ලාදේශය, සමහර විට වඩාත්ම අවදානමට ලක්විය හැකි රටක්.

දැනටමත් ලෝකයේ වඩාත්ම දේශගුණික විපර්යාසයන්ට ලක්වන රටවලින් එකක් වන බංග්ලාදේශය කෘෂිකර්මාන්තය, ධීවර කර්මාන්තය සහ පානීය ජලය සඳහා අඛණ්ඩ ගංගා ගලායාම මත රඳා පවතිනවා.

විශාල පරිමාණයේ වේල්ලක් බැඳීම මිලියන 170 කට අධික ජනගහනයක ආහාර සුරක්ෂිතතාව අනතුරේ හෙළනු ලබන්නක්.

එපමණක් නොව, ඉන්දියාව සමඟ අන්තර් දේශසීමා ජල සහයෝගීතාවය මත අර්ධ වශයෙන් රඳා පවතින බංග්ලාදේශයේ බලශක්ති ආරක්ෂණ උපායමාර්ගය, චීනය ඒකපාර්ශ්විකව ගංගාවේ ගලායාම වෙනස් කළහොත් තවදුරටත් අස්ථාවර වීමේ අවදානමක් තිබෙනවා.

භූතානය, අඩුවෙන් සඳහන් කළද, බරපතළ අවදානම්වලට ද මුහුණ දෙනවා.

ඉන්දියාව සමඟ සහයෝගයෙන් තමන්ගේම ජල විදුලිය මත පදනම් වූ ආර්ථිකයක් ගොඩනගා ඇති හිමාලයානු ජාතිය, ටිබෙටයෙන් ආරම්භ වන ගංගාවල පුරෝකථනය කළ හැකි සෘතුමය ප්‍රවාහය මත රඳා පවතිනවා.

චීනයේ වේල්ල නිසා ඇතිවන දැවැන්ත හැරවීමක් හෝ වෙනස් කිරීමක් පහළ ජල පරිමාව සහ අවසාදිත ප්‍රවාහය වෙනස් කළ හැකි අතර එමඟින් භූතානයේම ජල විදුලි ව්‍යාපෘති අස්ථාවර කරනු ඇති.

ජල විදුලිය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 30 ක් පමණ සහ අපනයන ආදායමෙන් සියයට 70කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් සපයන ජාතියකට, බරපතළ ආර්ථික හා සමාජ අර්බුදය මතු කිරීමට මෙම වේලි ව්‍යාපෘතිය හේතු විය හැකියි.

භූතානයේ බිඳෙනසුලු කඳු පරිසර පද්ධති ද භූ කම්පන කැළඹීම්වලට විශේෂයෙන් ගොදුරු විය හැකි අතර, නව වේල්ල ඉදිකරනු ලබන්නේ ඉහළ භූ කම්පන ක්‍රියාකාරකම් සඳහා ප්‍රසිද්ධ කලාපයක ය.

භූමිකම්පා හෝ නායයෑම් හේතුවෙන් වේලි කඩා වැටීමේ අවදානම ටිබෙටයට පමණක් නොව භූතානයේ සියුම් ගංගා නිම්නවලට ද විනාශකාරී වනු ඇති.

නේපාලය ද මෙම අර්බුදයේ කොටසක් වීමට ඉඩ තිබෙනවා.

තිරසාර සංවර්ධනය සඳහා තම ගංගා උපයෝගී කර ගැනීමට රට දිගු කලක් තිස්සේ අපේක්ෂා කර ඇතත්, චීන ව්‍යාපෘතිය එම අභිලාෂයන් යටපත් කරනු ඇතැයි සැක පහළ වෙමින් තිබෙනවා.

දීර්ඝ කාලීනව විදුලි හිඟයක් සමඟ පොරබදමින් සිටියදී, ජල ප්‍රවාහය අඩුවීම සහ වෙනස් වූ ගංගා ගතිකතාවයන් නේපාලයේ ජල විදුලිය ජනනය කිරීමේ තමන්ගේම ධාරිතාව දුර්වල කරනු ඇති.

තවද, එහි ශ්‍රම බලකායෙන් සියයට 60 කට වඩා සේවය කරන නේපාලයේ කෘෂිකර්මාන්තය ග්ලැසියර දියවීම සහ ගංගා වාරිමාර්ග මත දැඩි ලෙස රඳා පවතින්නක්. ආර්ථික හානියට අමතරව, නේපාලය, කලාපීය ජල ආඛ්‍යානයේ ආධිපත්‍යය දැරීමට උත්සාහ කරන, ඉන්දියාව සහ චීනය යන ජල විදුලි බල යෝධයන් දෙදෙනෙකු අතර මිරිකී සිටීමේ අපහසු භූ දේශපාලනික යථාර්ථයට ද මුහුණ දීමට ද සිදුව තිබෙනවා.

චීනයේ වේලි ඉදිකිරීම හුදෙක් බලශක්ති ව්‍යාපෘතියක් පමණක් නොව කලාපීය බලපෑමේ උපායමාර්ගික මෙවලමක් බව විචාරකයින්ගේ අදහසයි.

මෙම ජල දේශපාලන ආධිපත්‍යය විශේෂයෙන් භයානක වන්නේ එය ශක්තිමත් අන්තර්-දේශසීමා ජල ගිවිසුම් නොමැතිව සිදුවන බැවිනුයි.

ඉන්දියාව සහ පකිස්ථානය අතර ඉන්දු ජල ගිවිසුම හෝ ඉන්දියාව සහ බංග්ලාදේශය අතර ගංගා ජලය බෙදා ගැනීමේ ගිවිසුම මෙන් නොව, ටිබෙටයෙන් ආරම්භ වන ගංගා චීනය භාවිතා කිරීම පාලනය කරන කිසිදු බැඳීම් රාමුවක් නැහැ.

ඒ වෙනුවට, බීජිනය ඒකපාර්ශ්වික ක්‍රියාමාර්ග රටාවක් අනුගමනය කරමින් සිටිනවා.

නේපාලය, භූතානය සහ බංග්ලාදේශය වැනි අසල්වැසියන් සඳහා, මෙම විනිවිදභාවය නොමැතිකම ඔවුන් චීන ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්ගේ අභිමතයන්ට භයානක ලෙස නිරාවරණය කරනවා.

අවසාන වශයෙන්, ලෝකයේ විශාලතම වේල්ල සඳහා චීනය ලුහුබැඳීම පුනර්ජනනීය බලශක්තියේ ජයග්‍රහණයක් නොව පාලනය නොකළ අභිලාෂයේ කරදරකාරී සංකේතයක්.

පාරිසරික සමතුලිතතාවය සහ කලාපීය සහයෝගීතාවයට වඩා දේශීය ආර්ථික උත්තේජනයට ප්‍රමුඛත්වය දීමෙන්, බීජිනය අසල්වැසි රාජ්‍යවල මිලියන ගණනකගේ ජීවනෝපායන් අස්ථාවර කිරීමේ අවදානමක් තිබෙනවා.

දේශගුණික අවදානම, ආර්ථික අස්ථාවරත්වය සහ සීමිත භූ දේශපාලනික බලපෑම සමඟ දැනටමත් පොරබදමින් සිටින නේපාලය, භූතානය සහ බංග්ලාදේශය යන රටවලට ඉහළම මිල ගෙවීමට සිදුවනු ඇති.

වැඩි ජාත්‍යන්තර පරීක්ෂාවක්, විනිවිද පෙනෙන පාලනයක් සහ බැඳීම් සහිත ජලය බෙදා ගැනීමේ රාමුවක් නොමැති නම්, යාලුං ටන්ග්පෝ ව්‍යාපෘතිය යම් දිනක “සියවසේ ව්‍යාපෘතියක්” ලෙස නොව, දකුණු ආසියාවේ සියවසක් පුරා පවතින පාරිසරික හා භූ දේශපාලනික අර්බුදයක ආරම්භය ලෙස සිහිපත් කළ හැකි වනු ඇත.