ඉන්දියන් සාගරයේ භූගෝලීය පිහිටීම නිසා ශ්‍රී ලංකාව බොහෝ කලක සිට උපාය මාර්ගික වශයෙන් වැදගත් රටක් ලෙස සැලකේ. මෑත වසර ගණනාවක සිට, චීනය ශ්‍රී ලංකාව තුළ, විශේෂයෙන් බලශක්ති ක්ෂේත්‍රය තුළ සිය පැවැත්ම සහ බලපෑම ආක්‍රමණශීලී ලෙස වැඩි කර ඇත. බැලූ බැල්මට චීන ආයෝජන ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික සංවර්ධනයට ප්‍රතිඵලදායී සහ ප්‍රයෝජනවත් ලෙස පෙනුණද, එය ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වෛරීභාවය සහ ආරක්ෂාව සඳහා එල්ල කරනු ලබන බලපෑම පිළිබඳ කනස්සල්ල සීග්‍රයෙන් ඉහළ යමින් පවතී.
ශ්‍රී ලංකාවේ බලශක්ති ක්ෂේත්‍රය
ශ්‍රී ලංකාවේ බලශක්ති ක්ෂේත්‍රය මෑත වසරවලදී වේගවත් සංවර්ධනයක් අත්විඳිමින් සිටී. සිය බලශක්ති ප්‍රභවයන් විවිධාංගීකරණය කිරීමටත්, ආනයනික ෆොසිල ඉන්ධන මත යැපීම අවම කිරීමටත්, වැඩි වශයෙන් පුනර්ජනනීය බලශක්ති ප්‍රභවයන් කරා ගමන් කිරීමටත් මුල පිරීම් ගණනාවක් රටක් වශයෙන් ක්‍රියාත්මක කරමින් සිටී.
ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධාන බලශක්ති ප්‍රභවය වන්නේ ජල විදුලිය වන අතර එය පරිභෝජනය කරන මුළු බලශක්තියෙන් 70% ක් පමණ වේ. ජල ගබඩා කිරීමේ ධාරිතාව වැඩි කිරීමට සහ කාර්යක්ෂමතාව වැඩි කිරීමට සැලසුම් කර ඇති රජය මෙම අංශය සඳහා සැලකිය යුතු ආයෝජනයක් කරමින් සිටී. මීට අමතරව, රජය සූර්ය බලය සහ සුළං බලය විදුලිය නිපදවීම සඳහා යොදා ගැනීම ද ප්‍රමුඛතාවක් ලෙස සලකා ප්‍රවර්ධනය කරයි.
මූලික වශයෙන් පොල් ලෙලි භාවිතයෙන් කුඩා පරිමාණ ජෛව ස්කන්ධ නිෂ්පාදනය ද වැඩි වෙමින් පවතී. මෙමගින් ආනයනික ගල් අඟුරු සහ අනෙකුත් ෆොසිල ඉන්ධන මත යැපීම අවම කිරීමට උපකාරී වන අතරම ග්‍රාමීය ප්‍රජාවන්ට විශ්වාසනීය බලශක්ති ප්‍රභවයක් ද සපයයි. කෙසේ වෙතත් ජීව වායුව වැනි මහා පරිමාණ ජෛව ස්කන්ධ ව්‍යාපෘති තවමත් ශ්‍රී ලංකාව තුළ සංවර්ධනය කර නොමැත.
ද්‍රව ස්වභාවික වායු (LNG) ආනයනය වැඩිකරමින් බලශක්ති ප්‍රභවයක් ලෙස ස්වාභාවික වායු භාවිතයට ද රට ගමන් කරමින් සිටී. 2017 දී කොළඹ වරාය LNG නෞකාවක් හසුරුවන දකුණු ආසියාවේ පළමු වරාය බවට පත් විය.
ශ්‍රී ලංකාවේ බලශක්ති ක්ෂේත්‍රයේ චීනයේ පැවැත්ම
ශ්‍රී ලංකාවේ බලශක්ති ක්ෂේත්‍රය කෙරෙහි චීනය දක්වන උනන්දුව හම්බන්තොට වරාය ඉදිකිරීමත් සමඟ ප්‍රකට විය. චීනයේ මූල්‍ය ප්‍රතිපාදන මත ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් ආරම්භ කරන ලද මෙම වරාය ව්‍යාපෘතිය මූල්‍යමය වශයෙන් දැඩි අලාභයකට මුහුණ දුන් අතර, එය 2017 දී වසර 99 ක කාලයක් සඳහා චීනයටම බදු දීමට හේතු විය. මෙම පියවර මූල්‍ය අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒම සඳහා වරාය පුනර්ජීවනය කිරීමේ අවස්ථාවක් ලෙස හුවා දක්වනු ලැබුවද, බදු දීම ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වෛරීභාවය සහ ආරක්ෂාව සැලකිය යුතු ලෙස අවදානමට ලක් කරන බවට තර්ක කරන විශේෂඥයින් අතර කනස්සල්ල මතු කළේය.
හම්බන්තොට වරායේ පාලනය අත්පත් කර ගැනීමත් සමඟ චීනය ඉන්දියානු සාගරයේ උපායමාර්ගික වාසියක් ලබා ගන්නා අතර, එමඟින් ඉන්දියන් සාගර කලාපයේ සමුද්‍රීය ක්‍රියාකාරකම් නිරීක්ෂණය කිරීමට සහ කලාපයේ ඉන්දියාවේ සම්ප්‍රදායික ආධිපත්‍යයට අභියෝග කිරීමට ඉඩ සලසයි. මෙය ඉන්දියාව සහ අනෙකුත් කලාපීය බලවතුන් යන දෙඅංශයේම දැඩි විමසිල්ලට හා සමීප නිරීක්ෂණයට ලක් ව ඇති අතර, ඔවුන්ගේ වෙරළට ඉතා ආසන්නව චීන නාවික හමුදාව පැමිණීම සම්බන්ධයෙන් දැඩි ආතතියක් නිර්මාණය කර ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ මූලෝපායික පිහිටීම නොදැනුවත්වම චීනය සහ අනෙකුත් බලවතුන් අතර භූ දේශපාලනික එදිරිවාදිකමේ අතකොළුවක් බවට පත් විය හැකි අතර, කලාපය තුළ ආතතීන් ඇති කර ශ්‍රී ලංකාවේ ආරක්ෂාව හෑල්ලුවට ලක්වනු ඇති.
වරායට අමතරව චීනය ශ්‍රී ලංකාවේ බලශක්ති යටිතල පහසුකම් සඳහා ද විශාල වශයෙන් ආයෝජනය කර ඇත. නොරොච්චෝලේ ගල් අඟුරු බලාගාර ඉදිකිරීම සහ ජල විදුලි ව්‍යාපෘති සඳහා ආයෝජනය කිරීම ඊට ඇතුළත්. මෙම ව්‍යාපෘති ශ්‍රී ලංකාවේ බලශක්ති ධාරිතාවට සහ ෆොසිල ඉන්ධන මත යැපීම අඩු කිරීමට දායක වී ඇති අතර, මෙම ගනුදෙනුවල නියමයන් බොහෝ විට අපැහැදිලි බව විවේචනයට ලක් වන අතර, සැඟවුණු ණය සහ ආර්ථික අවදානම් පිළිබඳ කනස්සල්ලට හේතු වේ.
චීනයේ ආක්‍රමණශීලී ණය දීමේ පිළිවෙත්, පොදුවේ “ණය උගුල් රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකභාවය” ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතර ගෝලීය වශයෙන් කනස්සල්ල මතු කර ඇත. ශ්‍රී ලංකාව ද ඊට ව්‍යතිරේකයක් නොවේ, චීනයට ගෙවිය යුතු ණය බර රටට දරා ගත නොහැකි බව අසත්‍යයක් නොවේ. බලශක්තිය වැනි ජාතික ආරක්ෂාවට ඉතා වැදගත් අංග ඇතුළු උපාය මාර්ගික වශයෙන් වැදගත් වත්කම් මත පාලනය අහිමි වීමට හේතු විය හැකි බැවින්, මෙම ණය ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයට ඇති කරනු ලබන්නේ ඉතා ඉහළ අවදානමකි.
ශ්‍රී ලංකාවේ බලශක්ති ක්ෂේත්‍රයේ චීනයේ ආක්‍රමණශීලී ප්‍රවේශය අන්‍යෝන්‍ය ප්‍රතිලාභ මත නොව, හුදෙක් තමන්ගේම අවශ්‍යතා ඉදිරියට ගෙන යෑමේ චීන අභිප්‍රාය මත පමණක් ක්‍රියාත්මක වන බව විචාරකයෝ තර්ක කරති. චීනයේ සම්පත් සඳහා ඇති දැඩි ආකර්ශනය සහ ගෝලීය බලපෑම් ලුහුබැඳීම ශ්‍රී ලංකාවේ දිගුකාලීන ප්‍රතිවිපාක සහ දේශීය සංවේදීතාවන් නොසලකා හැරීමට හේතු වී තිබේ.
මෙම සන්දර්භය තුළ ශ්‍රී ලංකාව විදේශ ආයෝජන ආකර්ශනය කර ගැනීම සහ ස්වෛරීභාවය සහ ආරක්ෂාව සුරක්ෂිත කිරීම අතර සමතුලිතතාවයක් ඇති කර ගැනීමට උත්සාහ කළ යුතුය. මෙය සාක්ෂාත් කර ගත හැක්කේ චීනය සමඟ සාකච්ඡා සහ ගිවිසුම්වල වැඩි විනිවිදභාවයක් මගිනි. ශ්‍රී ලංකා රජය වෙනත් රටවල් සමඟ සම්බන්ධ වීමෙන් සහ විකල්ප බලශක්ති විකල්ප ගවේෂණය කිරීමෙන් තම ආයෝජන ප්‍රභවයන් විවිධාංගීකරණය කළ යුතුය.
චීනය සමඟ ශ්‍රී ලංකාවේ සන්ධානය අනෙකුත් කලාපීය බලවතුන් සමඟ ඇති සබඳතාවයට හානියක් නොවිය යුතුය. ඉන්දියන් සාගර කලාපයේ ස්ථාවර සහ ආරක්ෂිත පරිසරයක් සහතික කිරීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාව මෙම රටවල් සමඟ, විශේෂයෙන් ඉන්දියාව සමඟ යහපත් සබඳතා පවත්වා ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
